Sociale innovatie pakt goed uit voor werknemers, bedrijven én de economie als geheel. Dat zeggen SER-commissieleden Margreet Xavier en Paul Preenen. Door werk te maken van sociale innovatie is een bedrijf een aantrekkelijke werkgever. “Niet alleen voor potentiële medewerkers, maar ook omdat het de beschikbare menskracht optimaal inzet en de uitstroom beperkt.”
Het doel van sociale innovatie is “een werkomgeving te creëren waarin werknemers hun talenten en kwaliteiten kunnen ontwikkelen”, zegt Margreet Xavier, senior adviseur duurzame inzetbaarheid bij werkgeversorganisatie AWVN. “Kernbegrippen zijn coachend leiderschap, gelijkwaardigheid en vertrouwen”, vult Paul Preenen aan, senior onderzoeker bij kennisinstituut TNO en lector bij Saxion Hogeschool. Beiden zaten in de SER-commissie die het advies over sociale innovatie heeft opgesteld.
Positieve gevolgen sociale innovatie
Sociale innovatie pakt goed uit voor werknemers, bedrijven én de economie als geheel, concluderen Xavier en Preenen. Om te beginnen krijgen mensen meer plezier in hun werk. “Dat komt doordat er een beroep wordt gedaan op hun kennis en vaardigheden”, vertelt Xavier. “Ze zich kunnen ontplooien en hebben zeggenschap over werktijden en de organisatie van het werk. Tegelijkertijd worden ze duurzamer inzetbaar. Want mensen die zichzelf breed ontwikkelen, stappen gemakkelijker over naar een andere functie.”
Ook voor bedrijven is sociale innovatie goed. Preenen: “Medewerkers zijn bereid om zich meer in te zetten voor de organisatie. De kracht van het collectief wordt aangeboord, talent niet verspild, mensen worden bevlogener en werken ‘slimmer’. Dit alles leidt tot een hogere arbeidsproductiviteit.” Bovendien is het een oplossing voor de krappe arbeidsmarkt, zegt Xavier. “Niet alleen omdat je een aantrekkelijke werkgever bent voor potentiële medewerkers, maar ook omdat je de beschikbare menskracht optimaal inzet en de uitstroom beperkt.”
Maatschappelijke uitdagingen
Vernieuwing van de arbeidsorganisatie is daarnaast een manier om een antwoord te geven op maatschappelijke uitdagingen als inclusie, diversiteit, de energietransitie en circulaire economie. Preenen: “Ondernemers die sociaal innoveren begrijpen dat. Zij veranderen vaak een organisatie van binnenuit of ontwikkelen een nieuwe, mensgerichte organisatie om een positieve bijdrage te leveren aan de wereld.” Tot slot helpt sociale innovatie bedrijven om de mogelijkheden van technologische innovatie beter te benutten, aldus de senior onderzoeker. “In Nederland moeten we meer doen met minder mensen en daarvoor is nieuwe technologie nodig. Maar op de werkvloer landen innovaties vaak niet of ze worden verkeerd gebruikt. Dit voorkom je als medewerkers er vroeg over meepraten en -denken.”
Sociale innovatie: hoe dan?
Kortom: sociaal innovatieve bedrijven zijn sterker en presteren vaak beter. Toch valt het in de praktijk niet altijd mee om aan de slag te gaan met sociale innovatie. Talloze bedrijven hebben het simpelweg te druk met de dagelijkse business, bijvoorbeeld vanwege personeelstekort. Xavier signaleert ook een gebrek aan kennis, vooral bij mkb-bedrijven. “Zij hebben geen stafafdeling om deze vorm van innovatie te doordenken en te organiseren. Dus hoe en waar moeten ze beginnen?” En dan is het volgens haar de vraag of de bedrijfscultuur er geschikt voor is. “Het vraagt écht een omslag van het management: personeel anders aansturen, leiderschapstaken delen, zorgen dat de medezeggenschap op orde is… In sommige organisaties hebben traditionele managers veel invloed. Dan is het lastig om vernieuwingen door te voeren.”
Lees ook: Arbeidsmarkt heeft baat bij sociale innovatie en meer zijinstromers
De SER constateert dan ook dat sociale innovatie nog niet overal van de grond komt. De raad wil daarom een landelijk kennisplatform oprichten, dat (toegepast) wetenschappelijk onderzoek verzamelt en ontsluit. Het idee is dat werkgevers en werknemers daar ondersteuning kunnen krijgen en ervaringen uitwisselen. Ook de overheid heeft een rol, vindt de SER. Zo moet er een speciale stimuleringsregeling komen die mkb-bedrijven de financiële middelen geeft om sociale innovatie te implementeren.
‘Dit is hét moment’
Maar vooralsnog ligt de uitvoering van het SER-advies stil. Het nieuwe kabinet moet laten weten of het de aanbevelingen omarmt en vervolgens besluiten wat het ermee gaat doen. Dat hoeft werkgevers er echter niet van te weerhouden om alvast te kijken welke kansen sociale innovatie biedt, benadrukken Xavier en Preenen. “Dit is hét moment. Veel bedrijven zitten in een fase van transformatie, die draait om duurzaamheid, nieuwe technologieën en arbeidskrapte. Wil je als bedrijf goed blijven functioneren in deze razendsnel veranderende wereld, dan moet je je ook anders organiseren.”
Lees hier meer over het advies ‘Naar verdere succesvolle toepassing van sociale innovatie’.
