Ruim 40 procent van de Nederlanders heeft recente ervaring met het gebruik van generatieve AI, zo blijkt uit onderzoek van ING Research. Hun ervaringen zijn veelal positief. Over de impact op de arbeidsmarkt zijn consumenten echter minder optimistisch gestemd: 38 procent denkt dat AI banen zal laten verdwijnen. Maar die vrees is niet terecht, denkt ING.

AI is enorm in opmars, zegt Marten van Garderen, senior econoom bij ING. “De opkomst van generatieve AI – computersystemen als ChatGPT, die nieuwe gegevens kunnen genereren in plaats van puur analyseren – een doorslaggevende stap gezet in de richting van toepassing op veel bredere schaal. Generatieve AI ontwikkelt zich in een razend tempo, heeft al op veel plekken in ons dagelijks leven een plekje weten te veroveren en heeft de potentie om zich nog veel verder te verspreiden, ook naar (werk)terreinen waar nu nog helemaal geen AI wordt toegepast.”

Uit het onderzoek van ING Research komt naar voren dat 40 procent van de Nederlanders generatieve AI weleens heeft gebruikt in zijn of haar privéleven en een vergelijkbaar percentage voor het werk. “Onder jongeren – de 18- tot 24-jarigen –  ligt dit aantal nog veel hoger: 66 procent van hen heeft ervaring met generatieve AI.”

Wat zijn de meningen over AI?

De ervaringen die consumenten met generatieve AI hebben opgedaan zijn veelal positief. “Veel gebruikers vindt generatieve AI handig”, vertelt Van Garderen. “Zowel bij privégebruik (20 procent) als bij professionele toepassingen (38 procent) zeggen respondenten dat AI helpt om tijd te besparen.” Slechts een relatief kleine groep gebruikers (respectievelijk 9 (privé) en 8 procent (werk)) geeft aan dat het gebruik van AI hen uiteindelijk tijd heeft gekost. Per saldo zijn meer gebruikers positief (28 procent) dan negatief (13 procent) over de kwaliteit van de resultaten die generatieve AI oplevert.

Hoewel consumenten zich dus over het algemeen vrij positief uitlaten over hun gebruikservaringen met AI, is hun algemene houding tegenover AI minder uitgesproken. Mensen zien zowel ‘de kansen’ als ‘de gevaren’ van AI: zo is 43 procent van de ondervraagden het eens met het statement dat AI een gevaar voor de samenleving kan vormen, terwijl een vrijwel even grote groep AI als kans voor de samenleving bestempelt. De meerderheid verwacht ook dat AI hun leven verregaand zal gaan veranderen: maar liefst 54 procent verwacht een grote impact van AI op hun dagelijks leven in de komende vijf jaar.

Impact op de arbeidsmarkt

De arbeidsmarkt is een belangrijke plek waar de impact van AI duidelijk zichtbaar kan worden. De ondervraagden zijn per saldo niet positief gestemd over de impact van AI op de arbeidsmarkt. 38 procent denkt dat AI de komende jaren banen zal gaan kosten. Slechts 9 procent verwacht dat AI extra banen oplevert. “Slechts 1 procent denkt dat hun eigen baan zal verdwijnen. 48 procent van de werkenden verwacht dat door AI hun baan (deels) zal veranderen; een groep van 37 procent ziet geen of nauwelijks impact van AI op hun eigen job. Dit geloof in baanbehoud blijkt zelfs nog sterker onder respondenten die wat meer bekend zijn met AI en ook onder sommige beroepsgroepen, zoals managers en technici.

Banen weg of erbij?

De verdere opmars van AI zal volgens ING een flinke impact hebben op de arbeidsmarkt. Van Garderen: “Deze zal zich waarschijnlijk niet beperken tot lagergeschoolde werknemers en routinematige taken – zoals bij eerdere technologische revoluties vaak het geval was –, maar gelden voor werkenden van alle niveaus en een veel grotere variëteit aan typen werk raken. Het IMF schat dat zo’n 60 procent van de banen in de eurozone aan AI zal worden blootgesteld.”

Desondanks lijkt de vrees voor het verlies van een groot aantal banen niet terecht. “De verdere opmars van AI tijd kosten en de impact stapsgewijs voelbaar worden”, legt Van Garderen uit. “De arbeidsmarkt heeft dus tijd om aan te passen. Daarnaast is het belangrijk om niet alleen te focussen op het werk dat verandert en soms zelfs overbodig zal worden. Want AI namelijk ook banen op: extra banen direct aan AI gerelateerde in bijvoorbeeld de ICT-sector–, gloednieuwe banen, waarvan we de naam nu nog niet kennen, en extra werk in sommige dienstensectoren, omdat we door toepassing van AI welvarender worden. Kortom: door AI zullen we banen zien veranderen, maar er blijft werk.”