Mensen die door het leven tijdelijk even op een achterstand zijn gezet, kunnen terecht bij sociale onderneming De Gezel in Gorinchem. In het circulaire ambachtshuis werken leermeesters en gezellen. De leermeesters zijn ambachtslieden die hun kennis en ervaring delen met mensen die een steuntje in de rug nodig hebben. “Wij willen hen weer laten participeren.”

door Eline Lohman

Trots laat functioneel directeur Rik Quak de verschillende ateliers van De Gezel zien: eentje voor het stofferen van meubels, nog een voor het herstellen en maken van kleding, een atelier voor het bouwen en herstellen van fietsen en tot slot nog de repairshop, waarnaast ook een showroom te vinden is met vervaardigde spullen. Er zijn diverse leermeesters aan het werk in de ateliers, soms met een gezel bij zich om de kneepjes van de vakgebieden te leren. Ook is er een grote timmerwerkplaats, een laswerkplaats, een buitenafdeling die klusjes bij mensen thuis verzorgen en een dito groenafdeling.

Criminaliteit en andere problemen

In de gang wijst Rik op een foto van een man die volgens hem gerust ‘een succesverhaal’ mag worden genoemd. Deze persoon zat niet goed in zijn vel, had te maken met criminaliteit en andere problemen en ging er mede dankzij zijn inzet bij De Gezel enorm op vooruit in zijn leven. Hij schudde zijn imago van zich af en dáár doen de initiatiefnemers van De Gezels en het team het voor, vertelt hij over de sociale onderneming in Gorinchem.

“In 2017 hebben de initiatiefnemers Annelies en Perry – vanuit hun bestuursfunctie bij de goededoelenkringloop op Papland – De Gezel opgezet. Zij zagen dat er veel weggegooid werd waar nog wel wat mee gedaan kon worden en zo is het begonnen. Tegelijkertijd was er een grote groep mensen die niet bij de kringloop aan de slag kon. In de werkplaats van De Gezel zijn deze mensen spullen gaan opknappen.”

Werk van betekenis

Hiermee zag De Gezel acht jaar geleden het levenslicht: mensen die tijdelijk door het leven op een achterstand zijn gezet, kunnen er aan de slag gaan. Rik: “Iedereen kan te maken krijgen met tegenslag. Zo was er bijvoorbeeld een 60-jarige man bij ons die met alle denkbare tegenslagen in zijn leven te maken kreeg. Het is dan belangrijk dat je een waakvlammetje aanhoudt bij zo’n man, zodat er hoop is. Deze mensen doen elke dag mee en gaan van hoofd naar handen – ze voelen zich weer ergens bij horen en gaan zich weer goed voelen. Want zij doen iets van betekenis bij De Gezel.” 

Rik doelt hiermee op de participatieladder: sta je onderaan, dan kun je de weg even niet vinden; het is belangrijk dat je weer opkrabbelt. “Er heerst schaamte bij mensen die het even niet meer weten. Dat is jammer – het gaat bij ons om mensen. Iedereen kan binnenlopen en morgen meedoen. Iedereen draait in het begin overal mee en na verloop van tijd merk je waar de interesse van iemand ligt. Talentontwikkeling is belangrijk bij ons. De jongste is 14 jaar, de oudste 86. Een aantal mensen draait al jaren mee. Mensen móéten hier niet zijn, maar wíllen hier zijn.”

Mensen weer laten participeren

Daarover gesproken: een deel van de mensen blijft voor langere tijd verbonden aan De Gezel – die samenwerkt met de gemeente en andere partijen – en een deel stroomt door naar betaald werk, vaak in overleg met ondersteuningsorganisatie Avres. Ook in het laatste geval worden ze daarna nog ondersteund door de sociale onderneming, als ze dat willen. “De focus ligt niet op van onbetaald naar betaald werk gaan”, vertelt Rik, “maar juist op mensen weer laten participeren. Wij kijken naar wat we voor mensen kunnen doen. De meeste mensen hebben iemand nodig die hem of haar ziet als wie hij of zij is. We hebben twee inclusiecriteria: je moet normaal doen en je moet bijdragen naar vermogen.”

Anders gezegd: je moet bij De Gezel wel respect hebben én je doet wat je kunt. En dat werpt vruchten af – zo’n honderd mensen per jaar zetten zich in bij De Gezel. Gorinchem was de eerste gemeente met dit initiatief en inmiddels zijn in meerdere gemeente dergelijke projecten. Rik merkt dat de instroom begint toe te nemen: steeds meer mensen melden zich bij De Gezel in Gorinchem. Omdat het laagdrempelig is, onder meer omdat er geen verwijzing nodig is, maar ook vanwege het succes zelf.

Mooier leven

“We merken dat onze methodiek effectief is”, zegt Rik. “Dat begint ook de gevestigde orde in te zien en daardoor zijn er steeds meer samenwerkingen. Ik heb altijd traditionele bedrijven gebouwd, maar bij De Gezel draait het om mensen, om groei en naar elkaar omzien. We zijn hier echt een gemeenschap aan het bouwen met elkaar, ook met de buurt. Ik ben blij dat het zo aanslaat. Met eens in de twee weken met een psycholoog praten schiet je vaak weinig op. Bezig zijn, dat helpt – een lichtpuntje brengen in de dag. Dan wordt het leven wat lichter en ontstaat er ambitie. Het leven wordt weer mooier!”