De motivatie en prestaties van werknemers krijgen een enorme boost, wanneer zij de kans krijgen mede-eigenaar te worden van het bedrijf waar ze werken. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Utrecht naar het effect van medewerkersparticipatie.

De universiteit deed in opdracht van de provincie Utrecht en de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM) een onderzoek naar medewerkersparticipatie bij bedrijven in de regio Utrecht. Levert dat wat op en kun je het stimuleren onder werknemers, wilden ze weten. 

Medewerkersparticipatie biedt kansen

Bij 9 procent van de middelgrote bedrijven in de onderzochte regio is al sprake van medewerkersparticipatie, voornamelijk via aandelen in het bedrijf die personeelsleden kunnen verwerven. Toch kan dit percentage volgens de onderzoekers nog een stuk groeien als de belastingregels hierover duidelijker worden en bedrijven er ook beter over geïnformeerd worden. 

Volgens hoofdonderzoeker Erik Stam, hoogleraar aan de Utrecht University School of Economics, biedt dit kansen voor bedrijven én voor hun personeel. “Medewerkers voelen zich door financiële participatie meer betrokken en gewaardeerd. Dit vertaalt zich naar minder ziekteverzuim en naar groei van het bedrijf en de omzet.”

‘Neem onzekerheden weg’

Omdat medewerkersparticipatie in Nederland nog niet zo gangbaar is, waren de ROM en de provincie Utrecht nieuwsgierig naar de effecten ervan bij bedrijven waar dit al wel bestaat, en hoe zij die participatie eventueel zouden kunnen stimuleren. Volgens Stam kan dit door de participatie ook echt als een optie te zien die zijn succes al heeft bewezen bij diverse ondernemingen. “En ga samen met de Belastingdienst na of je onzekerheden kunt wegnemen. Binnen de belastingwetgeving is nog te veel onzekerheid over medewerkersparticipatie. Dat zorgt ervoor dat mensen toch te veel risico voelen.” 

Lees ook: Minder ziekteverzuim in eerste kwartaal 2023

Ook vindt Stam dat iets relatief vernieuwends als medewerkersparticipatie meer door de overheid gestimuleerd kan worden richting het bedrijfsleven. Ondernemers zouden hun werknemers meer als gelijkwaardige medewerkers moeten gaan beschouwen. “Internationaal onderzoek laat zien dat medewerkersparticipatie nog beter scoort als het samengaat met medewerkerstevredenheid, innovatie en groeikansen.”

Voorwaarde voor investeringen

Stam ziet hierin ook een rol voor de ROM. “Traditioneel is de ROM aan zet om productiviteit, werkgelegenheid en inkomensverbetering te stimuleren. Dat is intussen doorontwikkeld naar het doel om brede welvaart te stimuleren. Daar past medewerkersparticipatie goed in. De ROM Utrecht heeft een groot netwerk en kan dit zelf agenderen en bij samenwerkingspartijen onder de aandacht brengen. Een stap verder kan zijn dat de ROM medewerkersparticipatie als voorwaarde stelt bij alle investeringen die ze mogelijk maakt.”

Flexibeler en schokbestendiger

Hoe medewerkersparticipatie een positieve bijdrage kan leveren kan hebben, blijkt volgens Stam uit het begin van de coronapandemie. “Er was toen een tekort aan kapitaal en weerbaarheid bij veel bedrijven en organisaties. Meteen werd geroepen dat de overheid hier moest inspringen. Met een collega schreef ik toen een artikel over de vraag of medewerkers en bedrijven niet zelf buffers kunnen aanleggen door tijdelijk minder loon te ontvangen of door te investeren in hun organisatie. Daarmee bevorder je duurzaamheid en veerkracht.’

Stam noemt ziekenhuis Bernhoven in Uden als goed voorbeeld hiervan. Dat ziekenhuis is eigendom van allerlei partners en medewerkers. “Iedereen werkte zich een slag in de rondte om uit die penibele situatie in coronatijd te komen. Dat lukte. Wij concludeerden dat dit succes te maken had met de medewerkersparticipatie die daar breed was ingevoerd. Je organiseert daarmee dat een onderneming zelf flexibeler kan omgaan met crisissituaties en schokbestendiger is.”