Bij één op de drie werkenden is er steeds meer controle op de werkvloer. Dit blijkt uit onderzoek van het CNV. 37 procent stelt dat het aantal mensen dat meekijkt op hun werkzaamheden toeneemt. 63 procent ervaart Nederland als een dichtgetimmerd land.
Uit het CNV-onderzoek – waaraan 1.900 werkenden hebben meegewerkt – komt verder naar voren dat 44 procent stelt dat van bovenaf (overheid, wetgeving) steeds meer wordt opgelegd hoe ze hun werk moeten doen. Bij ruim een derde is het de werkgever die steeds meer checks en balances invoert om het werk te controleren.
Meer controle op de werkvloer
“We timmeren de Nederlandse werkvloer steeds meer dicht”, constateert CNV-voorzitter Piet Fortuin. “De metselaar, de verpleegkundige, de buschauffeur, de maatschappelijk werker, geen professional ontkomt meer aan de toegenomen controledrift. Ik vind dit een volstrekt verkeerde ontwikkeling; een toenemend aantal werkenden dreigt hun autonomie kwijt te raken. Dit is ook funest voor de creativiteit op werkvloer en raakt het verdienvermogen van Nederland.”
30 procent stelt dat elke handeling die ze op het werk verrichten, vastgelegd moet worden. Eén op de vijf besteedt inmiddels meer tijd aan het verantwoorden van zijn of haar werk dan aan het werk zelf. 40 procent zegt dat hun baan minder aantrekkelijk wordt door alle controlemechanismes. Bij bijna de helft (46 procent) neemt de werkdruk toe, omdat ze hun verrichte werkzaamheden steeds meer moeten vastleggen.
Verantwoording van het werk
Fortuin: “We kampen met een krappe arbeidsmarkt en een toenemende vergrijzing, waardoor we met minder mensen meer werk moeten doen. Maar als we drukker zijn met ons werk verantwoorden dan met het eigenlijke werk, zijn we verkeerd bezig. De macht moet daarom terug naar de professional: meer autonomie en meer vertrouwen. 43 procent van de ondervraagden zegt dat de kwaliteit van hun werk toeneemt als ze hun werk meer naar eigen inzicht mogen invullen.”
Lees ook: Ruim kwart van de werkenden wordt gepest op het werk
35 procent stelt dat hun werkgever met digitale middelen controleert hoe ze hun werk uitvoeren. Vorig jaar was dat nog 18 procent, bleek uit CNV-onderzoek in februari 2023. “Dit is een schokkend cijfer”, vindt Fortuin. “Het aantal mensen dat met digitale middelen wordt gecontroleerd, is verdubbeld in een jaar tijd. Werkgevers veranderen steeds meer in big brother. Ook de camera raakt steeds meer ingeburgerd: 8 procent zegt dat de werkgever met camera’s controleert hoe ze hun werk doen.”
‘Terug aan het werk’
“Als we zo doorgaan, lopen we vast”, stelt Fortuin. “De ene helft van Nederland controleert de andere helft. Het CNV roept werkgevers en overheid op om te stoppen met overbodige controlemechanismes. Met deze krappe arbeidsmarkt hebben we straks niet meer de luxe om elke punt en komma vast te leggen. We moeten weer terug aan het werk. De professional op de werkvloer weet zelf het beste hoe dat werk kan worden ingericht.”
‘We moeten verschuiven van controle naar vertrouwen’
“Het CNV deelde rake inzichten en roept werkgevers en de overheid op tot actie”, reageert Eva Helmond, projectmanager Duurzaam Werk bij Goldschmeding Foundation. “Maar wat we vaak over het hoofd zien, is dat deze controledrift niet alleen op de werkvloer speelt. Het is diep verweven in ons poldermodel, waarin we voortdurend problemen ‘agenderen’.
Het is tijd voor vernieuwing, voor meer duurzaam polderen. Daarbij betrekken sociale partners elkaar actief bij het daadwerkelijk ontwerpen van de wereld van werk: een verschuiving van het wijzen naar het probleem naar het gebruiken van de verbeeldingskracht om te schetsen waar we naartoe willen bewegen en hoe we daar komen.”
Een manier om dit te bereiken is de inzet van Sleutelmethodologieën (KEM’s), aldus Helmond. “Deze zijn aangedragen in de Missiegedreven Innovatieagenda van het kabinet. Het is een erkende groep van methodes, tools en strategieën die is gericht op participatie en ontwerpen, de stappen die volgen op dat agenderen. Ze gaan uit van de kracht van verbeelding, van mogelijkheden scheppen in plaats van risicovermijding en wijzen naar de problemen.”
De uitdagingen beperken zich niet tot het werkplezier van werknemers, zegt Helmond. “Ook werkgevers worden geconfronteerd met de complexiteit van nieuwe wet- en regelgeving, inspectie-eisen en bijvoorbeeld veiligheidsvoorwaarden van verzekeraars. Daarom moet het gesprek verschuiven van controle naar vertrouwen, van micromanagement naar de kracht van samenwerking. Niet in de toekomst, maar nu.”
