Het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp) is tussen 2014 en 2024 met 85 procent gestegen. In 2014 telde Nederland zo’n 875.000 zzp’ers. Nu, tien jaar later, zijn dit er iets meer dan 1,6 miljoen, aldus KVK. Het aantal vrouwelijke zzp’ers is daarbij beduidend sterker gegroeid dan het aantal mannelijke zelfstandigen, namelijk met 101 procent tegenover 77 procent bij de mannelijke zzp’ers. 

Het aandeel mannen blijft met 61 procent nog altijd groter dan het aandeel vrouwen (39 procent) binnen de groep zzp’ers. Deze verdeling komt redelijk overeen met die bij niet-zzp-ondernemers, bijvoorbeeld het mkb en grootbedrijf: 67 procent man en 33 procent vrouw.

De sterkste groei van zelfstandige ondernemers doet zich voor in de jongste leeftijdsgroepen (0-19 jaar en 20-24 jaar) en in de hogere leeftijdscategorie (65-plus) met de sterkste stijging binnen de hoogste leeftijdsgroep (70-plus). In vrijwel alle sectoren nam het aantal zzp’ers in de afgelopen tien jaar fors toe, het sterkst in de logistiek, horeca, zorg en bouw. In zakelijke diensten zijn veruit de meeste (in absolute aantallen) zzp’ers te vinden, namelijk 440.010, gevolgd door de bouw (218.369) en de gezondheidszorg (202.963).

Ontwikkeling vrouwelijke zzp’ers

Absoluut gezien groeide het aantal vrouwelijke zzp’ers het sterkst in de sector gezondheidszorg, van 64.210 in 2014 naar 151.193 (+135 procent) in 2024. Het aandeel vrouwelijke zzp’ers in deze sector bleef met 75 procent over de afgelopen tien jaar gelijk. Het aantal vrouwelijke zzp’ers nam ook sterk toe in de zakelijke dienstverlening (+83.603). In de persoonlijke dienstverlening is het aandeel vrouwelijke zzp’ers het hoogst (90 procent) en in de bouw (1 procent) het laagst.

“Vrouwelijke ondernemers zijn vooral actief in de gezondheidszorg en zakelijke dienstverlening, de sectoren waar ze al vele jaren in werken”, zegt Josette Dijkhuizen, ondernemer, bijzonder hoogleraar aan Tilburg University en Kroonlid van de Sociaal-Economische Raad (SER). “We denken vaak dat vrouwelijke zzp’ers alleen werken in persoonlijke dienstverlening en in de branches van gezondheidszorg en welzijn. Maar het grootste deel werkt nog altijd in de zakelijke dienstverlening, bijvoorbeeld als zelfstandig advocaat of communicatieadviseur.”

Vrouwen in de land- en tuinbouw

Het aandeel vrouwelijke zzp’ers steeg tussen 2014 en 2024 het allersterkst in de land- en tuinbouw, namelijk van 8 (2.113) naar 17 procent (5.601). Jessica Peters is een van hen. Zij begon drie jaar geleden een agrarische opleiding en nu teelt ze op tuinderij Van de Pallande in Oirschot op natuurlijke wijze groenten, kruiden, fruit en bloemen. “Ik heb jarenlang als ingenieur grote IT-transformaties begeleid bij corporates, maar ook altijd gezegd dat ik ‘later als ik groot ben’ een boerderij met een geit wilde. Ik begon daarom met een deeltijd-mbo-landbouwopleiding.” Daar zag Peters direct dat zij als vrouw inderdaad geen uitzondering was: 23 van de 25 klasgenoten waren vrouw. “Waarom dat zo is? Misschien zijn vrouwen van nature meer bezig met verbinding. Bijvoorbeeld tussen mens en natuur, tussen mensen onderling, en met mijn achtergrond ook met technologie. In mijn ogen is verbinding noodzakelijk om toekomstbestendige landbouw mogelijk te maken.”

Ook merkt ze dat ervaringen uit een vorige carrière absoluut nog van pas kunnen komen na zo’n grote overstap. “Ik probeer mijn ‘twee werelden’ toch aan elkaar te koppelen, en ben bijvoorbeeld bezig met wat robotisering en het gebruik van data kan betekenen voor de toekomst van kleinschalige landbouw.”

LTO Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO) ziet in haar achterban dat steeds meer vrouwen kiezen voor het ondernemerschap en actief verantwoordelijkheid nemen voor het agrarische bedrijf. “We vinden het een mooie ontwikkeling dat ook vrouwen deze handschoen oppakken”, zegt Eric Douma, portefeuillehouder Ondernemerschap & Onderwijs LTO Nederland. “Dit is ook een van de redenen dat we het programma ‘Vrouw en bedrijf’ hebben. LTO ziet hierbinnen dat er in toenemende mate interesse is in onder andere het uitwisselen van kennis en ervaring en het vergroten van het bewustzijn onder vrouwen van hun financiële, sociale en maatschappelijke rol en positie.”

Jonge en 65-plussers

De trend van stijging onder de lage en hogere leeftijdsgroepen heeft KVK al eerder gesignaleerd. Bij jongeren is de toename waarschijnlijk te relateren aan veel aandacht voor zelfstandig ondernemerschap binnen het onderwijs, de digivaardigheid van deze generatie, lage drempels bij veel digitale activiteiten zoals vloggen en bloggen, en voorbeeld iconen op sociale media. Een groeiend aandeel zzp’ers bij jongeren (tot en met 24 jaar) is vooral waarneembaar bij de detailhandel, horeca en in iets mindere mate bij logistiek. Onder deze laatste vallen onder andere de koeriersdiensten.

Bij de groep ouderen (65-plus) zit de groei vooral in de financiële dienstverlening en, in iets mindere mate weliswaar, bij groothandel. Bij de 65-plussers lijkt het een combinatie van noodgedwongen blijven werken vanwege onvoldoende pensioen en graag actief blijven.

Rol coronacrisis

De toename van het totaal aantal zzp’ers in de afgelopen tien jaar was gemiddeld 6,4 procent per jaar. Uitschieters zien we in de jaren 2021 en 2022 (respectievelijk 7,9 en 8,3 procent). Dat heeft mogelijk een relatie is met de coronacrisis; destijds begonnen veel mensen voor zichzelf. In 2023 zwakte de groei iets af (5,7 procent).

“De sterkere groei kan inderdaad deels worden verklaard uit de pandemie”, zegt Dijkhuizen, “maar tegelijkertijd zien we vooral een groei van zzp’ers in branches binnen de gezondheidszorg. In die sector zijn de afgelopen jaren veel zzp’ers gestart. Zij wensten meer flexibiliteit in werktijden, wilden meer grip krijgen op de werkdruk of misten de waardering in loondienst.”