[REGIO] Hij was de toerist die meer dan gemiddeld belangstelling toonde bij een bezoek aan molen De Hoop in Oldebroek. Een kop koffie, een gesprek en Wim Timmerman was om. Inmiddels is hij bij deze molen vijf jaar molenaar. Een beroep dat, op een enkele uitzondering na, uitsluitend nog door vrijwilligers wordt uitgeoefend.
Hanneke Bloemendaal
Molen De Hoop in Oldebroek werd in 1853 gebouwd door Kornelis Blaauw. De molen is door zijn nazaten in 2014 ondergebracht in Stichting molen De Hoop 1853. ,,Na mijn toeristische bezoek aan de molen werd ik door Henny Blaauw en haar man Willem Flier, die zelf ook molenaar is, aan mijn jasje getrokken met de vraag of ik geen interesse had om molenaar te worden”, vertelt Wim Timmerman. ,,Ik woonde destijds nog in ‘t Harde en wilde invulling geven aan mijn vrije tijd. Het is fantastisch werk: je bent de hele dag buiten, werkt op de grootste machine van Oldebroek, je bent bezig met de natuur, krijgt bezoekers, je kan je verhaal kwijt. Het is enorm afwisselend.”
OPLEIDING
Wie molenaar wil worden, moet eerst een opleiding volgen bij het Gilde van Molenaars. ,,Voor de theorie ging ik naar Zwolle, de praktijk kon ik hier leren. Om examen te doen moet je 150 uur op een molen gedraaid hebben: 120 uur op de eigen molen, 30 uur op een andere molen. Ook moet je een jaar lid zijn van het Gilde van Molenaars, zodat je alle seizoenen mee kan maken. Vervolgens doe je een provinciaal examen en als je goed genoeg bent een landelijk examen.”
Hij vervolgt: ,,Je leert om de molen te laten draaien, maar belangrijker nog om hem veilig tot stilstand te brengen. Het is net als met vliegen: opstijgen is niet moeilijk, maar veilig landen wel. Zo ook met de molen, je kan hem niet met een schok stilzetten, dan breken de wieken af. En bij teveel wrijvingswarmte, kan er brand ontstaan. Dus je moet het wel geleidelijk doen. Je leert tijdens de opleiding ook veel over het weer. Het is ‘s ochtends het eerste wat ik doe: kijken naar de weersverwachting. Als ik draai, houd ik de hele dag het weer in de gaten. Hoe meer zeilen je gebruikt, hoe meer wind je vangt. Bij windkracht 3 draaien we met vier volle zeilen, bij windkracht 4 met halve zeilen, bij windkracht 5 zonder zeilen. Aan de zijkant van de wieken zitten windborden, de onderste zijn afneembaar, dan vang je iets minder wind. Bij heel veel wind kan je de molen toch nog veilig laten draaien. Aan de hand van hoe vaak de wieken ronddraaien, kan je berekenen hoe hard de molen draait. Bij storm zetten we alles vast en stoppen we met draaien. Better safe than sorry, we zijn wel een monument.”
FUNCTIES
Molen De Hoop is een unieke molen die drie functies heeft: graan malen, gerst pellen en olie slaan. ,,We krijgen, al sinds we graan gingen malen, graan van Fuite. Een enorme baal van 1000kg scheppen we over in kleinere zakken. We geven het gemalen graan weer terug: zij rekenen niks en wij ook niet. Zo kunnen wij altijd malen en hebben zij veevoertarwe, dat is tarwe met minder eiwit. Af en toe kopen we ook consumptietarwe en dat verkopen we in ons winkeltje. Sindsdien ben ik zelf ook brood gaan bakken. Erg leuk om te doen.”
Voor de derde functie van de molen, het olie slaan, wordt lijnzaad ingekocht. De olie wordt geslagen ter illustratie van het ambacht, niet voor productiedoeleinden. ,,Lijnzaad heeft een heel hard vliesje. Als het gebroken is, komt er omega 3 vrij. De eerste stap van het proces is het kneuzen van de zaadjes. Dat gebeurt met twee grote stenen die op hun kant staan: de kantstenen. De tweede stap is het verwarmen van de zaadjes, dan worden ze makkelijker uitpersbaar. De laatste stap is het slaan van een wig om de druk tussen de twee perskamers op te bouwen waardoor de olie vrijkomt. Dat doet de molen, die fungeert dan als heimachine. Dat hout op hout geeft een enorme klap, daarom dragen we ook gehoorbeschermers. Vroeger stonden er met name in Noord-Holland veel oliemolens. Jonge jongens werden er aan het werk gezet en liepen door de klappen gehoorbeschadiging op. Ze hoorden nauwelijks meer iets, waardoor gedacht werd dat ze dom waren. Daar komt de uitdrukking ‘oliedom’ vandaan.”
CAMERA’S
Sinds kort beschikt Molen de Hoop over vier camera’s. Hierdoor kunnen bezoekers die minder valide zijn ook het complete proces van malen, pellen en slaan volgen. Namelijk op een televisiescherm beneden.
Hoewel Wim Timmerman recent naar Ede is verhuisd, blijft hij werkzaam op de molen in Oldebroek. ,,Het team is klein en geweldig leuk. Ik werk iedere dinsdag en extra als er groepen zijn en tijdens evenementen. We kunnen altijd nieuwe molenaars gebruiken, loop gerust binnen voor informatie of beter, loop eens een dagje mee. Je moet alleen geen hoogtevrees hebben.” Lachend: ,,En je hoeft niet meer naar de sportschool, want je conditie blijft wel op peil van al dat omhoog klimmen in de wieken.”
ONWEER
Als er gerommel klinkt, komt hij direct in actie. ,,Onweer. We gaan de molen stopzetten!”
