Het fysieke werk in de bouw- en infrasector is ‘s zomers soms extra zwaar. En gevaarlijk, want zonverbranding verhoogt het risico op huidkanker. Bij bouwbedrijf Heijmans circuleerden verschillende hitteprotocollen. Onlangs voegde het bedrijf deze allemaal samen tot één helder document voor de onderdelen woningbouw, infra en utiliteit.
Het hitteprotocol van Heijmans onderscheidt temperaturen tussen 25 en 30 °C, tussen 30 en 35 °C en hoger dan 35 °C. Iedere warmtecategorie kent eigen maatregelen, op volgorde van de arbeidshygiënische strategie van de Arbowet: eerst bronmaatregelen en dan collectieve en individuele maatregelen, waaronder persoonlijke beschermingsmiddelen. “Natuurlijk kunnen we de bron – de zon – niet weghalen, maar we kunnen wel afspreken dat zwaar lichamelijk werk in de directe zon zoveel mogelijk moet worden vermeden”, zegt Werner van Eck, directeur veiligheid bij Heijmans. “Dat kan bijvoorbeeld door de werkplek te voorzien van schaduw of de werkzaamheden uit te voeren op een koelere plek.”
Maatregelen hitteprotocol
Extra drinkpauzes, het creëren van luchtstroom (ventilatie) op de bouwplaats en aanpassing van het werkrooster horen bij de collectieve maatregelen. “Bij 30 tot 35 °C is het voorschrift om het aantal werkuren inclusief reistijd te maximeren op tien. Of om minimaal drie ploegen per 24 uur te laten werken.” Voorbeelden van individuele maatregelen zijn het gebruik van zonnebrandcrème en extra drinken. Onder de persoonlijke beschermingsmiddelen vallen onder meer verkoelende kleding – vesten en helmen met koelelementen –, bouwhelmen met nekflappen, veiligheidszonnebrillen, zomerwerkbroeken en luchtige T-shirts met lange mouwen.
Laag in de organisatie
Vroeger kondigde de directie van Heijmans ‘van hogerhand’ aan wanneer het hitteprotocol gold. Tegenwoordig is dit de taak van de leidinggevenden op de bouw, aldus Van Eck. “Het veiligheidsbewustzijn is de laatste jaren gegroeid in onze organisatie. Wij leggen de verantwoordelijkheid bewust zo laag mogelijk neer. Projectdirecteuren en uitvoerders kennen de specifieke situatie en kunnen het beste beoordelen wanneer welke maatregelen moeten worden genomen. Het is ook aan hen om dit te bespreken met medewerkers, onderaannemers en opdrachtgevers.”
Geen concessies
Beslissen de leidinggevenden dat het hitteprotocol geldt, dan begint de werkdag met een verplichte dag- of ploegstart. “Op dat moment lichten zij de spelregels en de gevolgen voor de werkzaamheden expliciet toe aan de medewerkers.” Vervolgens ziet de leiding erop toe dat de maatregelen worden nageleefd. “Medewerkers en onderaannemers houden een eigen verantwoordelijkheid, maar op sommige punten doen wij geen concessies. Zo is het niet toegestaan om beschermende kleding zoals zaagbroeken uit te trekken. Als de combinatie temperatuur/kleding het werk te zwaar maakt, moet het werk worden uitgesteld, ingekort of verdeeld over meer mensen.”
Zeven talen
In zogeheten toolboxmeetings geven de leidinggevenden voorlichting over de gevaren van werken in de hitte en het hitteprotocol. “In onze sector zijn de ketens lang: wij schakelen onderaannemers in die ook weer mensen inhuren. Als hoofdaannemer zijn wij ook verantwoordelijk voor hun veiligheid en gezondheid. Het komt regelmatig voor dat werkenden geen Nederlands spreken. Dat hebben we opgelost door de instructies en video’s in de toolbox in zeven talen beschikbaar te stellen.”
Lees ook:Gratis gezonde lunch voor medewerkers valt onder arbobeleid
De ondernemingsraad van Heijmans was betrokken bij het opstellen van het hitteprotocol. Ook de evaluatie vindt samen met de medewerkers plaats. “Na iedere zomer gaan we langs bij verschillende projecten om te vragen hoe het is gegaan en wat er anders en beter kan.” Tot nu toe is er nog geen aanleiding voor aanpassingen, aldus Van Eck. “De feedback is vooral dat het protocol een duidelijk kader geeft. De leidinggevenden op de projecten vinden het heel prettig dat ze niet zelf hoeven te bedenken wat ze wanneer moeten doen.”
‘Zorg voor duidelijkheid’
Volgens Werner van Eck moeten bedrijven zorgen voor hitteprotocol dat een duidelijk kader geeft, waarmee de verantwoordelijken op de bouwplaats uit de voeten kunnen. “En betrek de opdrachtgevers. Hun deadlines staan soms op gespannen voet met onze zorgplicht voor medewerkers. Voorkom discussie door tijdig met hen in gesprek te gaan over de hittemaatregelen.”
