De arbeidsproductiviteit – de toegevoegde waarde per gewerkt uur – van Nederlanders is in 2023 met ruim 1,3 procent gedaald ten opzichte van het jaar ervoor. Het was de op een na grootste daling in de afgelopen vijftig jaar. Dit meldt het CBS.
In de afgelopen vijftig jaar is de arbeidsproductiviteit meer dan verdubbeld. Deze toename is vooral te danken aan de periode 1974-2013, toen de productiviteit jaarlijks met gemiddeld 1,5 procent toenam. In de afgelopen tien jaar was de gang eruit: de productiviteit nam nog wel toe, maar gemiddeld slechts met 0,4 procent per jaar.
Meer ervaren personeel
De daling in 2023 van de arbeidsproductiviteit ruim 1,3 procent was een forse daling. De afgelopen vijf decennia was alleen in 2009 de daling groter, namelijk 2,2 procent. Dat was ten tijde van de financiële crisis.
De productiviteit kan worden verhoogd door bijvoorbeeld de inzet van beter opgeleid of meer ervaren personeel, meer machines of door innovatie. Binnen de dienstverlening is over het algemeen sprake van minder arbeidsproductiviteitsgroei, omdat het bij deze bedrijfstakken lastiger is om technologie en innovatie toe te passen. Binnen de Nederlandse economie is het aandeel van dienstverlenende sectoren sinds 1974 steeds groter geworden.
Afname arbeidsproductiviteit
De afnemende groei van de arbeidsproductiviteit vond plaats in bijna alle bedrijfstakken. Naast de delfstoffenwinning (een sterke krimp door de afbouw van de gaswinning in Groningen) was deze daling vooral zichtbaar in de landbouw, de financiële dienstverlening en de industrie. In de bouwnijverheid, zakelijke dienstverlening en culturele en recreatieve diensten was de groei van de arbeidsproductiviteit sinds 2014 juist hoger dan de decennia daarvoor.
De economie kan groeien doordat er meer uren worden gewerkt of doordat er meer toegevoegde waarde wordt gecreëerd per gewerkt uur. De groei van de afgelopen tien jaar is met name te danken aan een toename van de gewerkte uren.
Na de Tweede Wereldoorlog was de arbeidsproductiviteit bepalend voor de groei van de Nederlandse economie. Deze groei is in de laatste tientallen jaren steeds verder afgenomen. In de periode na 2014 lag de productiviteitsgroei duidelijk onder het niveau van de periodes daarvoor. In de tien jaar voor 2014 groeide het aantal gewerkte uren veel minder sterk door de financiële crisis, waardoor de werkloosheid opliep. Vanaf 2014 neemt de groei van de gewerkte uren weer toe en overstijgt deze groei de periode tussen 1984 en 2004.
Positie Nederland in Europa
Vergeleken met andere Europese landen doet Nederland het op dit gebied niet goed. De afgelopen tien jaar ligt de arbeidsproductiviteit namelijk onder het gemiddelde van de Europese Unie.
Lees ook: Grote groep werkenden wil minder uren maken
Ondanks dat deeltijdwerkers de afgelopen tien jaar beduidend meer uren per week zijn gaan werken, is er een grote groep werkenden die aangeeft juist minder uren te willen besteden aan hun baan.
