Vergrijzing, verduurzaming en mogelijk ook deglobalisering hebben de komende jaren impact op de arbeidsmarkt. Deze trends zorgen ervoor dat personeelstekorten waarschijnlijk niet zomaar verdwijnen, ondanks verdere afkoeling van de economie. Dit blijkt uit een analyse van ING Research.
Om te voorkomen dat een gebrek aan personeel het realiseren van maatschappelijke ambities in de weg staat, is het belangrijk dat de overheid kritisch kijkt naar hoe het haar eigen arbeidsvraag in bedwang houdt.
Geld was de afgelopen jaren niet het grootste probleem voor de Nederlandse overheid. De keuze om diverse maatschappelijke uitdagingen, zoals corona en de energiecrisis, aan te pakken resulteerde in hogere budgetten op diverse terreinen. Toch bleek vaak dat budgetten niet werden uitgegeven. Belangrijke oorzaak hiervoor is de krappe arbeidsmarkt. Die is krap omdat de economie goed draaide, maar ook omdat de (semi)publieke sector – door steeds uitgebreidere ambities – meer is gaan concurreren met het bedrijfsleven in de strijd om werknemers.
Welke trends maken het personeelstekort groter?
ING Research heeft drie belangrijke trends geanalyseerd die gezamenlijk de arbeidsmarktkrapte in Nederland zullen vergroten.
De eerste trend is dat de demografische ontwikkeling en de verduurzaming, die de komende jaren op ons afkomen, de druk op de arbeidsmarkt vergroten. Deglobalisering zou de arbeidskrapte daarentegen wat kunnen verlichten. Deze ontwikkeling neemt niet meer efficiëntie als uitgangspunt, maar is echter een stuk minder zeker.
Ten tweede vergrijst Nederland: het aantal ouderen groeit sneller dan de beroepsbevolking. Ouderen worden afhankelijk van relatief steeds minder werkenden. Dat zet extra druk op de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld in de gezondheidzorg. Met het toenemende aantal ouderen stijgt namelijk ook de behoefte aan zorg.
De overgang naar een duurzamere economie verhoogt weliswaar de productiekosten van bedrijven en remt zo de vraag naar personeel, maar daar staan grote overheidsinvesteringen tegenover. Zo zijn er voor het uitvoeren van het verduurzamingsbeleid extra mensen nodig. Dat zet ook extra druk op de arbeidsmarkt.
De derde trend is deglobalisering. Die is vooral een rem op de economische groei en kan daarom op korte termijn de vraag naar personeel verminderen. Deze trend zou daarmee de krapte wat kunnen verminderen, al is deglobalisering wel een meer onzekere factor dan de vergrijzing en de verduurzaming.
Rekening houden met arbeidsmarktkrapte
Arbeidsmarktkrapte kan het realiseren van allerlei beleidsambities flink in de weg staan. Als het lastig is om mensen te vinden om beleid uit te voeren, blijft niet alleen geld maar ook werk op de plank liggen. Een tekort aan handen om plannen uit te voeren vergroot de kans aanzienlijk dat het uiteindelijk uitgevoerde beleid niet aan de verwachtingen voldoet. Daarom doet de overheid er verstandig aan om bij het maken van beleidskeuzes de impact daarvan op de arbeidsvraag mee te wegen.
